Tak też można uczcić stulecie niepodległości Polski…
Okolice Samborowa pełne są miejsc niezwykłych, choć czasem zapomnianych. Jednym z nich jest XVIII-wieczny cmentarz w Gierłoży Polskiej nad rzeką Gizelą, zwany przez okolicznych mieszkańców „cherchówkiem”.
Pięknie położony na skarpie doliny rzecznej cmentarz pochłaniają zarośla i ludzkie zapomnienie – ale my, uczniowie klas III i IIa gimnazjum - postanowiliśmy temu zaradzić. Pod opieką niestrudzonych wielbicielek terenowych wypraw, czyli naszych pań od języka polskiego oraz Alicji Szarzyńskiej (kierowniczki Olsztyńskiego Centrum Edukacji Ekologicznej w Warmińsko-Mazurskim Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli), Wiesława Skrobota (koordynatora Pracowni Aktywności Obywatelskiej i Dokumentacji Dziedzictwa w Ostródzie) i leśniczego Krzysztofa Nitkowskiego z leśnictwa Zielkowo w Nadleśnictwie Iława, na terenie którego znajduje się „cherchówek”, 24 kwietnia oczyściliśmy z dziko wyrosłych krzewów połowę terenu cmentarza. Uporządkowaliśmy też odkryte podczas prac groby.
W dniu 4 czerwca po raz kolejny wyprawiliśmy się na leśne wzgórze „cherchówek” nad Gizelą i kontynuowaliśmy oczyszczanie cmentarza z zarośli. Tym razem usuwaliśmy dzikie krzewy, które wyrosły na nasypie dawnej alei wspinającej się na cmentarne wzgórze od leśnej grobli na rozlewisku rzecznym. Odkryliśmy też kolejne groby, być może nawet XVI/XVII-wieczne.
Wyprawa czerwcowa była poszerzona o atrakcje i niespodzianki. Leśniczy zawiózł nas na teren ruin młyna Lichotki na rzece Gizeli. Poszliśmy nad rzekę, która do 1945 r. była granicą polsko-niemiecką – dopiero tam uzmysłowiliśmy sobie, ze stoimy na dawnej ziemi niemieckiej, a po drugiej stronie Gizeli była zawsze Polska. Widzieliśmy miejsce po dawnym moście młyńskim i odwiedziliśmy grób ostatniego młynarza Gerharda Rosy, pochowanego pod kamiennym kołem młyńskim – w miejscu, gdzie w lutym 1945 r. zabili go rosyjscy żołnierze za pomaganie Polakom.
Na zakończenie tego dnia pełnego wrażeń leśniczy zaprosił nas do Ośrodka Hodowli Zwierzyny Zarządu Głównego Polskiego Związku Łowieckiego w Pomierkach, gdzie czekało na nas ognisko i pyszne kiełbaski.
Prace na cmentarzu w Gierłoży Polskiej będziemy kontynuować po wakacjach. Po oczyszczeniu z zarośli, jego teren zostanie otoczony drewnianym ogrodzeniem, przy którym stanie tablica opisująca historię „cherchówka”.
Porządkowanie cmentarza w Gierłoży Polskiej to nasz mały, ale ciekawy i oryginalny wkład w większy projekt, przygotowywany w związku ze stuleciem odzyskania niepodległości przez Polskę. W jego ramach planuje się w tym roku stworzenie miejsca symboliczno-edukacyjnego w rejonie pozostałości młyna Lichotki na Gizeli i realizację ścieżki kulturowo-przyrodniczej, eksponującej zintegrowane dziedzictwo fragmentu doliny tej rzeki, która przez stulecia była granicą polsko-niemiecką.
Projekt realizowany jest pod patronatem Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie w ramach działań Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018, „Dziedzictwo – tu przeszłość spotyka się z przyszłością” i wpisuje się w ogólnonarodowe obchody „Niepodległa 1918-2018”.
